‘De bange mens’ geeft antwoord op de vraag waarom ik blog

Daan Heerma van Voss - Bange Mens
Het is maart 2021. Tijdens een Kenniscafé van de Koppelkerk kwam ik in aanraking met Daan Heerma van Voss. Hij vertelde over zijn boek dat ging verschijnen genaamd ‘De bange mens’. Het boek beschrijft een zoektocht naar verschillende achtergronden van angst. 

Deze zoektocht onderneemt hij omdat de relatie met zijn vriendin even niet zo lekker loopt en zij hem de ruimte wil geven met zijn angst in het reine te komen. Hij onderzoekt zijn eigen familiegeschiedenis daarin, maar raadpleegt ook de geschiedenis van angst door de eeuwen heen en spreekt met mensen die angst aan den lijve ondervinden. Voordat ‘De bange mens’ uitkwam, heb ik het besteld bij de Meneer Kees, de plaatselijke boekhandel. Zo kon ik het bij verschijnen gelijk lezen. Het persoonlijke verhaal van Daan is doorspekt met (wetenschappelijke) kennis over angst. Deze kennis wordt nooit saai en is op een natuurlijke manier in het autobiografische gedeelte verweven.  De bronnenlijst achterin toont aan dat de schrijver erg veel literatuur over angst geraadpleegd heeft. 

Hoofdstuk 13

Het fragment dat Daan voorlas tijdens het Kenniscafé blijft ook na het lezen van het boek een van mijn favoriete stukken. Het betreft hoofdstuk 13: The curious case of Michael Bernard Loggins. In dat hoofdstuk is Daan in San Francisco en bezoekt hij outsider-kunstenaar Michael Bernard Loggings die een kunstwerk in boekvorm over al zijn angsten publiceerde: Fears of your Life. Terwijl hij verhaalt over deze bijzondere ontmoeting legt hij ook uit hoe het zit met genialiteit en gekte.

Barbara Pavinati - Rabarbara
Al bloggend bewaar ik de balans. Foto: Anja Onstenk

Weer op aarde

Wat is de grens tussen genialiteit en gekte? Bijna alle kunstenaars zijn melancholisch, ook al volgens Aristoteles weet Daan. “Kunstenaars van alle landen, tijden en disciplines hebben hun innerlijke pijn aangewezen als de eigenlijke auteur van hun werk.”(p. 208). En dat klopt volgens mij ook. Zonder diepe en intense emoties en gedachtes kom je niet tot mooie en rake kunst, of in mijn geval teksten. Maar dat is niet alles. Je moet ervoor ook in een bepaalde state of mind zijn. Daan schrijft daarover: “Hoe vertaalt die ‘gekte’ zich naar kunst? Neurologisch gezien gaat het om twee zaken, lees ik: flexibiliteit en snelheid van gedachten, en het vermogen die gedachten te combineren. Mensen in een hypomanische bui blinken hierin uit. […] En dan, als de flow uitgewerkt raakt, als de hypomanie wegtrekt, komen ze, meestal lichtelijk vermoeid, weer terug op aarde. Dan pas verschijnt er orde in hun gedachten.”(p. 211-212) En ja, dat klopt. Dit is de manier hoe en de reden dat ik blog. Met mijn gedachten in hogere sferen kom ik al schrijvend weer terug in de realiteit,  terug op aarde. Al schrijvend orden ik de wereld. Of beter gezegd, mijn wereld.

Verhouden tot de wereld

In een ander passage benoemt Daan ook de redenen waarom kunstenaars kunst maken. Dit komt nauw overeen met mijn noodzaak om te schrijven, ik wil mij verhouden tot de wereld om zo op een bepaalde manier houvast te vinden: “Eerst over melancholie, of gekte, of angst. Laten we al die termen eens vervangen door een ander begrip: je anders voelen. Wat al die kunstenaars die de revue zijn gepasseerd gemeen hebben, is dat ze zich anders voelden. Daaruit vloeide de behoefte voort om ‘de wereld te temmen’, om een manier te vinden om zich tot het leven te verhouden, omdat dat niet vanzelfsprekend was. Dat heeft ervoor gezorgd dat ze de behoefte voelden iets te maken wat er nog niet was, om zich op een originele, kunstzinnige manier te laten zien.” (p. 216)

Daaruit vloeide de behoefte voort om ‘de wereld te temmen’

Balans

Een paar pagina’s verder slaat Daan weer de spijker op zijn kop, want er is nog een reden waarom ik schrijf, namelijk om de balans te bewaren. En ik ben blij dat mij dat goed lukt en dat ik door te bloggen anderen deelgenoot kan maken van mijn koorddansen in het leven. Dat ik ze door daarover te schrijven kan raken. “Dat brengt ons op de tweede factor: de balans. Die heeft, besef ik denkend aan Michael, vooral te maken met bewustzijn. De meeste Romantische dichters waren zich bewust van hun ‘gekte’, van hun melancholie en hun angst en waren daarom in staat te onderscheiden wanneer ze het contact met de werkelijkheid aan het verliezen waren. Ze hadden een zekere mate van controle, en als ze zich verloren hadden in melancholie wisten ze meestal de weg terug weer te vinden, met als buit een nieuw stapeltje gedichten. Met andere woorden, ze bewaakten de balans.”(p. 218)

Blog

Er is zoveel meer te vertellen over dit boek. Zo wordt er een boekje opengedaan over de farmaceutische industrie en geestelijke gezondheidszorg. Iets wat heel goed is om te weten en te beseffen. Bovenstaande passages kwamen echt dieper bij mij binnen en lieten mij inzien dat ik pas in een traditie van kunstenaars en dat de reden waarom ik blog er een van noodzaak is. Een noodzaak om mij te verhouden tot de wereld en een noodzaak om de balans daarin te bewaren. Ik begrijp mijzelf nu beter omarm mijn ‘gekte’ nu met meer liefde dan voorheen. Anders kwam ik niet tot schrijven. Anders was dit blog er niet. 

Lees ook mijn reflectieverslag over ‘Een zinvol leven’ van Fokke Obbema

Deel dit artikel:

Ontdek meer artikelen

Eén reactie

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Nieuwsbrief ontvangen?
Verschijnt één keer per maand met weetjes, nieuws en achtergrondinformatie.

Stuur mij een bericht:

Contactformulier

Wil je...

Als je vragen hebt, van wat voor een aard dan ook, voel mij gerust duchtig aan de tand.

Ben je nieuwsgierig naar mij geworden en/of wil je met mij in zee gaan: laat het weten. Jij bent altijd welkom in mijn netwerk. Als je wil kennismaken: in de ochtend drink ik graag koffie met je. In de middag thee. In de avond port.

Als je geïnterviewd wil worden over de barst in je leven, je bedrijf of de samenleving en jouw oplossing om hem te helen, laat van je horen!

Als je wil dat ik je zelfgeschreven boek bespreek, mag je mij een recensie-exemplaar toesturen.

Als je wil dat ik je een brief schrijf, doe ik dat. Voor 37,50 euro ontvang je post van mij met een heuse Rabarbara-postzegel in je brievenbus. Natuurlijk mag je mij ook een brief sturen. Ik ben dol op post! Mail mij in beide gevallen om adresgegevens uit te wisselen.