Brief aan papa in de hemel (voorgelezen op zijn crematie)

Caro papa,

Wat zal ik over je vertellen op deze dag van je afscheid? Een heel mensenleven is niet in tien minuten samen te vatten. Dus licht ik er een paar punten uit die voor mij een belangrijke gevoelswaarde hebben.

Pavarotti. Hoe vaak is onze mooie naam Pavinati daar niet mee vergeleken? Hoe weinig origineel dit grapje ook is, bij jou zat er een kern van waarheid in. Je hield van opera en luisterde vroeger altijd naar Funicoli Funcola op de radio. Als klein meisje liep ik dan gillend weg. Opera moet je voelen en begrijpen. En ik denk dat nu pas bij mij het geval is, want het nummer dat je voor vandaag uitgekozen hebt, raakt mij diep. Mario Lanza zingt een aria vanuit zijn tenen over het feit dat hij niet vergeten wil worden. Nee lieve pap, we zullen je niet vergeten. Je zal altijd in ons hart voortleven en ook in onze dromen voortbestaan, omdat onze levens onlosmakelijk met elkaar verweven zijn.

Jij

Je was een vader, schoonvader en opa uit duizenden en wilde altijd sterker zijn dan Jolanda, Nina en mij. Zelfs toen jij door helse pijnen ging, wilde je nog voor ons blijven leven. Zo sterk was jouw liefde voor ons. Zo graag wilde je bij ons blijven. Je had genoeg redenen om het op te geven, want de lichamelijke klachten stapelden zich op. Steeds vond je iets om blij om te zijn en kracht uit te putten. Het voeren van de eendjes, het bereiden van konijn voor Kerst, het vieren van Jolanda’s verjaardag of het maken van een boottripje met de Zonnebloem naar Duitsland. Aan het eind van je leven waren de redenen niet op, maar jouw lijf wel. Je kon niet meer. Hoe graag jij ook wilde. Hoe graag wij ook wilden.

Je wilde onze zorgen wegnemen. Toen we klein waren deed je dat door een zelfbedacht slaapliedje over een wit paard voor ons te zingen en dan met je vierkante handen over onze hoofden te aaien. ‘Cavallo bianco. Corri, corri mezza prato.” Zo viel ik elke avond rustig in slaap en had ik mooie dromen want het zwarte paard ‘cavallo nero’ was door jou weggejaagd.

Je bouwde tenten voor ons op tentenkamp. Ik herinner mij nog goed het frame dat je voor een van die tenten op je werk in elkaar gelast had en waar je een blauw bouwzijl overheen spande. We noemden het ‘Het blauwe huis’ en hadden er de tijd van ons leven in.

Je bakte ook pizza voor de feestjes die wij gaven. Onze vrienden en vriendinnen smulden ervan. Er waren ouders die om je geheime recept vroegen.

Je papte aan met de uitsmijters in discotheken en wist je je een weg naar binnen te praten zodat ik altijd vreesde dat jij met je grijze haren om een hoekje kwam kijken als ik stond te flirten met een jongen. Ik vond het verschrikkelijk, want de mannen bleven uit mijn buurt. Nu ben ik je dankbaar voor je bescherming en zoveel liefde. En ook dankbaar dat je Gaby in je hart had gesloten.

Toen mama stief, brak er iets in jou, maar je herpakte je en zette de bloemetjes daarna zoveel mogelijk buiten. Ook haar zorgen wilde je wegnemen. Je was haar zonnestraal. Na haar dood kocht je wekelijks bloemen voor haar en zette die op een tafeltje bij haar foto in de hal van je appartement. Daar stond ook haar as in een donkerrode urn met zilveren roos erop. Zo hield je haar in ere. Voor jezelf, maar ook voor ons.

De laatste maanden zei je steeds dat het goed met je ging. “Het gaat prima!” lachte je als ik met je videobelde en je stak je duim in de lucht, omdat praten haast niet meer ging. De aftakeling was duidelijk zichtbaar, maar wij mochten ons geen zorgen om jou maken. Jij was op aarde gekomen om voor ons te zorgen. Jij moest ons beschermen en begeleiden in het leven. Jij hoorde ons te omringen met jouw liefde.

In de laatste fase van jouw leven hebben we geprobeerd alles terug aan je te geven en wilden we ervoor zorgen dat je vredig kon sterven. We wilden je het gevoel geven dat je bijzonder was en dat we altijd van je zullen blijven houden. We hebben je liefdevol en met tranen in onze ogen uitgezwaaid. Dag lieve pap. Dag lieve schoonpapa. Dag lieve opa.

Wij

Jij en ik hadden een bijzondere band lieve papa. Gelijk na mijn geboorte moest ik geopereerd worden en lag ik in Rotterdam in het Sophia ziekenhuis, terwijl jij en mama in Leiden woonden. Uit de verhalen die ik er later over hoorde, maakte ik op dat jullie mij elke dag kwamen opzoeken en dat jij mijn handje dan vasthield. Toen ik naar huis mocht, viel ik elke avond huilend op jouw buik in slaap. Pas veel later begreep ik dat dit de basis was voor de woordeloze band die wij hadden. En dat die band in de loop van mijn leven steeds sterker werd, was omdat jij je niet zo goed kon uitdrukken in taal en op het laatst ook bijna niet meer kon praten. In Nederland verloor je je vloeiendheid in het Italiaans en de Nederlandse taal kreeg je nooit helemaal onder de knie. Je had zo je eigen taal ontwikkeld. Een taal die bijna niemand begreep, maar ik had aan een half woord genoeg. Of eigenlijk had je bij mij helemaal geen woorden nodig.

Mijn leven heeft pieken en dalen gekend en ik denk dat je je naast je grote trots op mij soms erg onmachtig moet hebben gevoeld, omdat je me niet kon beschermen tegen de grote boze wereld. Wat je wel deed, lijkt heel klein maar eigenlijk is het de basis voor het geluk dat ik nu in mijn leven ervaar: je liet mij huilen. Hoeveel tranen ik niet in jouw bijzijn vergoten heb en hoeveel tranen je wel niet gedroogd hebt. Ze zijn ontelbaar. En dan nog veel meer. En tel daar nog maar het dubbele bij op. Ook al begreep je mijn zorgen en complexe gedachten niet altijd en kon ik ze niet aan je uitleggen, je was er voor me en omringde mij met jouw liefde. Na een huilpartij was ik altijd opgelucht en kon ik weer verder met mijn leven. Je hebt altijd liefdevol mijn hand vastgehouden.

Ja. Je hield altijd mijn hand vast. Samen wandelden we door het leven. Je hebt nooit jouw zorgen bij mij neergelegd, omdat je wist dat ik dan zou breken. En daarom wil ik dat de wereld jou ziet en jou hoort. Daarom heb ik de laatste maanden verhaaltjes op mijn blog over jou geschreven en die met jou en de wereld gedeeld. Daarom heb ik een fotograaf laten vastleggen dat we samen pannenkoeken bakken en daarom is er nu een minidocumentaire over jou die we straks gaan kijken. Ook ben ik begonnen aan een boek over jou met zelfgemaakte tekeningen. De synopsis heb ik al aan je laten zien en je bent er nu al trots op. Je bent een bijzondere liefdevolle en zorgzame man en ik wilde dat je je bij leven door mij gezien voelde. Dat je bij leven voelde wat je voor mij betekent hebt. En volgens mij is de boodschap overgekomen, want vol trots liet je het pannenkoekenboek met de foto’s van ons aan alle meisjes die jou verzorgde zien.
 

Ik

Wie houdt nu mijn hand vast? Mama is er niet meer. Jij bent er niet meer. Gelukkig is Gaby er nog wel. Ik kan best op eigen benen staan, maar ik vind het mooier om mijn leven met iemand te delen. En dat gaat mij met Gaby lukken. Jouw optimisme en wilskracht is een voorbeeld voor mij en zou een voorbeeld voor iedereen moeten zijn. Alles zal veranderen lieve pap, maar de liefde die jij mij gegeven hebt kan niemand mij afpakken. Die is al een leven lang met mij verwoven. Die leeft in mij voort totdat ik zelf zal sterven.

Opera was voor mij altijd al verbonden met jou, maar nu je er niet meer bent zullen de aria’s waar jij vroeger naar luisterde mij extra diep raken.

Ti amo papa.

Per sempre.

Ik zal je nooit vergeten!

Bergambacht, 27 maart 2025.

Foto bovenaan blog: Anja Onstenk

Lees ook: Troostverhaaltje over papa

Lees ook: Mille grazie voor familiebezoek uit Italië

Lees ook: Het is ‘maar’ liefde. Als je heel veel van je vader houdt.

Lees ook: Hoe gaat het met je fiets Paperona? (Als liefde geuit wordt in symbolen)