Gerwin Nijkamp: “Journalistiek is in basis waarheidsvinding, maar het lijkt verworden tot een meningenfabriek”

Gerwin Nijkamp
Eigenlijk is hij onbewust de journalistiek ingerold. Als klein jongetje is Gerwin Nijkamp, hoofdredacteur van Achterhoek Nieuws, niet bezig met de toekomst, maar met het ontdekken van de wereld. Hij heeft interesse in de maatschappijvakken en haalt goede cijfers voor Nederlands. Na de havo gaat hij eerst een jaar Commerciële economie studeren, maar dat is het niet. Daarna stort hij zich met meer dan 100% op de journalistiek aan Windesheim in Zwolle. Het zijn interessante jaren. In die periode is net Pim Fortuyn vermoord en zijn de vliegtuigen in het World Trade Centre gevlogen. Voor Gerwin zijn deze gebeurtenissen een markering. Voor die tijd had hij vooral oog voor alles wat zich in zijn directe belevingswereld afspeelde. Hierna komt hij tot het inzicht dat de wereld complexer is dan hij aanvankelijk dacht. Ergens vindt hij dat ook spannend en interessant. Hoe verhouden wereldmachten zich? Hoe worden politieke besluiten genomen in Nederland? Tijdens zijn opleiding komt hij bij een project in een Vinexwijk in Stadshagen voor het eerst in aanraking met de lokale journalistiek. Hier merkt hij eigenlijk voor het eerst dat nieuws dat heel dichtbij de mensen staat hem enorm aanspreekt.

Voor die tijd dacht Gerwin Nijkamp grootser: “Ik wilde als journalist een flinke impact hebben op het onrecht in de samenleving. Dat activistische om de waarheid boven tafel te krijgen, sprak me enorm aan. Dat is nog steeds wel het geval, maar de jeugdige stelligheid heeft wel wat meer plaatsgemaakt voor nuance en bescheidenheid.”

“De wereld is steeds complexer geworden en dat geldt ook voor de waarheid. Je zou kunnen zeggen daar een barst in is gekomen. Sommige mensen zien door die barst alleen dat wat zij willen of kunnen zien. Ook journalisten maken zich daar schuldig aan.”

Focus op feiten en daadwerkelijke processen

“Journalistiek kampt met een afwaardering, onder andere door de opkomst van social media. Vroeger haalden mensen hun informatie uit boeken, kranten, radio of tv. Nu zijn er op social media 1001 meningen van ‘experts’. Kijk maar naar wat er op Facebook en Twitter over corona gezegd wordt. Er zijn ontzettend veel mensen die daar nauwelijks iets vanaf weten, maar wel menen dat ze de waarheid lopen te verkondigen. Daardoor is de journalistiek

“Journalistiek zou een middel moeten zijn om de wereld beter te begrijpen”

ook uitgehold. Haar taak is om meer te focussen op de feiten en de daadwerkelijke processen. Niet op de mening daarover van Jan en alleman. Vragen die gesteld dienen te worden zijn: hoe zit het? En: hoe gebeurt het? Nog beter: wat kunnen de gevolgen zijn? Een mening is daaraan ondergeschikt. Ik snap ook wel dat sec de feiten minder spannend zijn en voor minder kliks op het artikel zorgen, toch vind ik dat we meer de balans moeten zoeken. Wat zegt het eigenlijk als iemand ergens iets van vindt? We moeten meer naar een model waarin de meningen minder centraal staan, waar ze weer beter in balans zijn met de feiten.”

De wereld is een talkshow

“Journalistiek zou een middel moeten zijn om de wereld beter te begrijpen. Dat is een onmogelijke taak, daar ben ik me van bewust. Hoe meer je weet, hoe ingewikkelder het wordt. Op basis van al die informatie, kunnen mensen dan een mening vormen. Niet al die meningen hoef ik in de krant te lezen, alleen als die mening gefundeerd is op kennis of ervaring. Daarmee kom je weer tot nieuwe inzichten. Ongefundeerde meningen hoor ik wel in de kroeg.

De mediawereld lijkt op het moment een grote talkshow vol meningen. Veel mensen vinden wat van corona en claimen de allesomvattende waarheid te kennen, maar volgens mij is die er nog niet. We moeten de feiten (en onzekerheden) meer een podium geven, de achtergronden en verbanden achterhalen. Ik hoop echt dat er een kentering gaat komen, maar misschien moet er eerst iets faliekant misgaan voor de waarde van op feiten gebaseerde journalistiek weer wordt erkend.

Journalistiek is in basis waarheidsvinding, maar het lijkt verworden tot een meningenfabriek. Ze volgt op het moment de waan van de dag. Als Achterhoek Nieuws moeten we ook in de spiegel blijven kijken en gesprekken voeren om terug naar de basis te gaan.

Een ommezwaai is belangrijk voor de journalistiek. Als die doorzet, weerspiegelt dat zich misschien ook in de politiek. Die is nu vooral bezig met hoe ze overkomt in de publiciteit. Ze vindt dat belangrijker dan kennis en verdieping om weloverwogen besluiten te nemen. Dat kan niet de bedoeling zijn.”

Barbara Pavinati - Rabarbara
Het draait bij Achterhoek Nieuws om verhalen vertellen. Foto: Anja Onstenk

Verbindende rol

“Journalistiek kan ook een verbindende rol spelen. Wanneer je in de krant bijvoorbeeld schrijft over de achtergrond van een vereniging of stichting kan je de mensen meer bij elkaar brengen en kunnen ze elkaar verder helpen. Zo kan je de bubbel waarin iedereen eigenlijk zit doorbreken, want in de krant lees je over de verschillende bubbels die er zijn. Hier in de Achterhoek hebben we de luxe dat de weekbladen heel lokaal zijn. Daardoor krijgen veel organisaties een podium. In de rest van het land bestrijkt een krant vaak een veel groter gebied. Nu hebben we veel lokaal nieuws dat dicht bij de lezer staat en worden we daardoor goed gelezen.”

Idealisme

“Waarheidsvinding kost veel tijd. Voor graven zijn middelen, capaciteit en budget nodig. Hier ligt een hele uitdaging. Achterhoek Nieuws wil daarvoor gaan. Je bent vaak journalist uit idealisme, hebt een bepaalde interesse in de wereld en wil de waarheid boven tafel krijgen. Iedereen consumeert nieuws, maar de waardering ervoor is achtergebleven. Best gek: voor een biertje tik je zonder nadenken drie euro af, voor een krant vol informatie niet. Gelukkig verandert dat wel: landelijke kranten zien het aantal (online) abonnees weer toenemen.

De rol van Achterhoek Nieuws is anders. Onze kranten zijn gratis, maar bereiken wel ontzettend veel mensen in de Achterhoek. Het draait bij ons om verhalen vertellen, die delen en in contact blijven met elkaar. De vorm zal in de toekomst wellicht veranderen, maar het format niet.”

Lees ook: Gerwin Nijkamp ontvangt Verzinhoofd

Deel dit artikel:

Ontdek meer artikelen

Eén reactie

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Nieuwsbrief ontvangen?
Verschijnt één keer per maand met weetjes, nieuws en achtergrondinformatie.

Stuur mij een bericht:

Contactformulier

Wil je...

Als je vragen hebt, van wat voor een aard dan ook, voel mij gerust duchtig aan de tand.

Ben je nieuwsgierig naar mij geworden en/of wil je met mij in zee gaan: laat het weten. Jij bent altijd welkom in mijn netwerk. Als je wil kennismaken: in de ochtend drink ik graag koffie met je. In de middag thee. In de avond port.

Als je geïnterviewd wil worden over de barst in je leven, je bedrijf of de samenleving en jouw oplossing om hem te helen, laat van je horen!

Als je wil dat ik je zelfgeschreven boek bespreek, mag je mij een recensie-exemplaar toesturen.

Als je wil dat ik je een brief schrijf, doe ik dat. Voor 37,50 euro ontvang je post van mij met een heuse Rabarbara-postzegel in je brievenbus. Natuurlijk mag je mij ook een brief sturen. Ik ben dol op post! Mail mij in beide gevallen om adresgegevens uit te wisselen.